Әхмәтзәки Вәлиди Туған

Әхмәтзәки Вәлиди Туған (Вәлидов Әхмәтзәки Әхмәтшаһ улы) — күренекле сәйәсмән һәм дәүләт эшмәкәре, башҡорт милли хәрәкәте етәксеһе. Ғалим, шәрҡиәтсе һәм төркиәт белгесе. Фәлсәфә докторы (1935).

Өфө губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙе Илсек-Тимер улысы (хәҙерге Башҡортостандың Ишембай районы) Көҙән ауылында 1890 йылдың 10 декабрендә тыуған. 1970 йылдың 26 июлендә Төркиәлә Истанбул ҡалаһында үлгән.

• 1908 — 1912 — Ҡазан ҡалаһында «Ҡасимиә» мәҙрәсәһендә уҡый;
• 1935 — Вена (Австрия) университетын тамалай.

• 1913 — 1914 — Фирғәнә һәм Бохараға археографик экспедицияла ҡатнаша;
• 1915 — Рәсәй Дәүләт Думаһының мосолман фракцияһында сәйәси эштә;
• 1917 — башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәте етәксеһе, тәүге өс башҡорт ҡоролтайының идеологияһын билдәләй. Башҡорт хөкүмәтен һәм ғәскәрен ойоштороу менән етәкселек итә;
• 1920 — ВЦИК һәм РСФСР ХКС-ның «Автономиялы Башҡорт Совет Республикаһының дәүләт төҙөлөшө тураһында» ҡарары буйынса Башҡортостан Республикаһы хоҡуҡтарының сикләнеүенә килешмәйсә, большевиктар менән хеҙмәттәшлек итеүен туҡтата һәм баҫмасылар хәрәкәтенә ҡушыла. Урта Азия һәм Ҡаҙағстан баҫмасы төркөмдәре хәрәкәтен координациялаусы «Төркөстан милли берҙәмлеге» ойошмаһының рәйесе итеп һайлана;